Washington’daki Yunus Emre Enstitüsü, Osmanlı İmparatorluğu hakkında düzenlediği konuşma serisinde yepyeni bir programa imza attı.

Yunus Emre Enstitüsü , Osmanlı İmparatorluğu’nda yaşamış tarihi figürler ve  sosyal grupları konu alan “Osmanlı İmparatorluğu İnsanları” konuşma serisi kapsamında 30 Nisan 2021 günü Osmanlı coğrafyacılarını konu alan bir etkinlik düzenledi.  Dr. Cengiz Şişman’ın moderatörlüğünde gerçekleşen etkinlikte Michigan Üniversitesi Yakın Doğu Çalışmaları Bölümünde Türk kültürü hakkında çalışmalar yürüten Dr. Gottfried Hagen konuşmacı olarak katıldı.

Dr. Şişman’ın Osmanlıların coğrafya bilimini nasıl algıladıkları ve bu bilim hakkında ne tür çalışmalar yapıldığına dair Dr. Hagen’e sorular yöneltti.

İLK BÖLGESEL HARİTA 1803'TE YAPILDI

Dr. Hagen, coğrafyanın imparatorluğun resmi bir çalışma alanı olmadığını ancak bu dönemde birçok alanla da bağlantılı bir disiplin olarak ele alındığını anlattı. Dr. Hagen coğrafyanın denizcilik ve dini ibadetler nedeniyle Ortadoğu ve Ortaçağ’da oldukça önemli olan astronomiyle bağlantılı olduğunu dile getirdi. Haritaların Piri Reis haritasında olduğu gibi efsanelerden etkilendiği ifade eden Dr. Hagen coğrafya ve kartografya alanlarının konumundan da bahsetti. Sohbette çünkü orta ve daha düşük sosyo-ekonomik sınıftaki insanların bu tür haritalara erişemediği ve araştırma yapma gibi becerileri olmadığı için coğrafya ve kartografya alanlarının toplumun elitlerinin erişimiyle sınırlı olduğunu söyledi. Osmanlı İmparatorluğu’nun bölgesel haritalardan çok seyahat anlatıları ve etnografya metinleri ile anlatıldığını belirten Dr. Hagen, ilk bölgesel haritanın, imparatorluğun kuruluşundan yüzlerce yıl sonra, 1803 yılında üretildiğini vurguladı.

PİRİ REİS HARİTASINDAKİ EFSANELER 

Etkinlik sırasında katılımcılar Dr. Hagen’e sorular yönelttiler. İzleyicilerden biri Piri Reis’in 1513’te yaptığı Osmanlı haritasının eski masallar ve haritadaki Brezilya bölgesinde tek boynuzlu at gibi efsanevi yaratıkların kartografların yaratıcılığını artırması hakkında bir soru sordu. Dr. Hagen, eski masallar ve hikayelerdeki yaratıkların kartografların yaptıkları haritalarda yaratıcılıklarını artırdığını belirtti.

 Dr. Hagen ve Dr. Şişman, harita yapımı ve imparatorluğun coğrafi incelemesinde hikâye anlatıcılığının integral bir rol oynadığını söyledi.

ESKİ VE YENİ BİRİKİMLERDEN YARARLANILDI

Diğer bir soru ise Osmanlıların diğer coğrafi çalışma geleneklerini inceleyip incelemedikleri hakkındaydı. Dr. Hagen, daha önceki İran ve Arap devletinin harita yapımı hakkındaki coğrafi bilgilerinden istifade ettiğini söyledi. Buna ek olarak Felemenk ve İtalyan uzmanların yaptığı haritaların İstanbul’da dolaştığı ve 16’ncı ve 17’nci yüzyılın sonlarında Osmanlı coğrafyacılarını etkilediğini belirtti.