Budapeşte Yunus Emre Enstitüsünde (YEE), ''Macarların Tasarımları Türkiye’de, Geç Osmanlı’dan Erken Cumhuriyet Türkiye’sine Macar Mimarların Gerçekleştirilmemiş Projeleri'' sergisi açıldı.

Küratörlüğünü Dr. Gergö Mate Kovacs’ın yaptığı, Budapeşte Yunus Emre Enstitüsünün ev sahipliğinde düzenlenen etkinliğe, Budapeşte Büyükelçisi Gülşen Karanis Ekşioğlu ile çok sayıda davetli katıldı.

Serginin açılışında konuşan Büyükelçi Ekşioğlu, böylesi sergi projelerinin iki ülkenin ne kadar iç içe geçtiğini gösterirken, Cumhuriyetin ilk döneminde Alman, Fransız ve Avusturyalı mimarın yanı sıra çok sayıda Macar mimarın Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk dönemlerinde yapmış olduğu çalışmaların bir zaman çizelgesini sunduğunu söyledi.

Sergiye emeği geçen bütün bilim insanlarını böyle bir projeye öncülük ettikleri için tebrik eden Ekşioğlu, ayrıca verdikeleri desteklerden dolayı Gül Baba Türbesi Mirasını Koruma Vakfı'na, Tungsram Şirketi’ne ve Yunus Emre Enstitüsüne teşekkür etti.

Yunus Emre Enstitüsü Koordinatörü Aydoğdu ise konuşmasında, sergide yer alan tasarımları yapan mimarların belli bir yolu işaret ettiğini, bu yolun Macaristan-Türkiye arasındaki iş birliğini gösterdiğini, Merkez olarak iki ülke arasındaki kültürel anlamda ilişkileri geliştirmeye çalıştıklarını, 2024 Türk-Macar Kültür Yılı kapsamında bu serginin güzel bir durak olduğunu ifade etti.

OSMANLI İMPARATORLUĞU’NUN SON, TÜRKİYE’NİN İLK DÖNEMİNE ŞAHİTLİK EDİYOR

Sergi, Osmanlı İmparatorluğu’nun 19. yüzyıldaki son döneminden 20. yüzyılın ilk yarısındaki Türkiye’ye, ülkenin mimarlık çevresinin önemli bir değişim geçirdiği döneme tanıklık ediyor.

Macaristan Dışişleri Bakanlığı, Gül Baba Vakfı, Macar Kültü Merkezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Budapeşte Teknoloji ve Ekonomi Üniversitesi, Türk Mimarisi Araştırma Merkezi ve Tungsram Şirketi destekleriyle Macaristan ve Türkiye’den akademisyen ve araştırmacıların çalışmalarıyla gerçekleşen sergi, dönemin yeni başkenti Ankara’nın inşası hakkında bir çok bilgiye ev sahipliği yanında, mimarinin iki ülke arasındaki ilişkilerde nasıl bir role sahip olduğunu ortaya koyuyor. 

Zaman çizelgesi halinde 1856 yılından günümüze kadar Macar Mimarların İstanbul ve Ankara olmak üzere Türkiye’nin çeşitli illerindeki tasarım ve projeleri arasında Jozsef Vago’nun TBMM binası tasarımı, Alfred Bardon ve Karoly David’in Karaköy’deki Uluslararası Liman Ziyaretçi Salonu proje yarışması için teslim edilmiş olan, ‘Yelken’ isimli projesi, Ferenc Hillinger, İstanbul Boğaziçi’nde bir konutun taslak krokisi, Kavala Oteli projesi yer alıyor.

Sergide, Macar Mimarların yanı sıra Türk Mimarların 20. yüzyılda Macaristan’daki projelerine de yer veriliyor. Bu projeler kapsamda 20. yüzyılın başlarında Macar Hükümeti tarafından Budapeşte’de bir cami yapılması gündeme gelmişti. İnşa edilecek caminin İstanbul camileri gibi olması talebi çerçevesinde Mimar Kemaleddin tarafından Gül Baba türbesinin yakınında Gül Baba Cami-i Şerif-i inşası için hazırlamış olduğu proje yer alıyor. Ayrıca Türk Mimarisinin sessiz büyükelçisi Sedad Hakkı Eldem’in 1931 Budapeşte Fuarı için tasarladı Türk Pavyonu ile Zütü Başar ve Ekrem Hakkı Ayverdi’nin projeleri de sergide ziyaretçilerle buluşuyor.

Ziyaretçilere yönelik hazırlanan anketle ziyaretçiler, proje olarak sunulmuş fakat hayata geçmemiş projeleri bir mimarlık jürisindeymiş gibi hayata geçmesini istediği yapıya oy verebiliyor.